ΓΑΛΑΤΙΣΤΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ: Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΜΙΑΣ ΚΩΜΟΠΟΛΗΣ

Η δυτική είσοδος του χωριού.

Ομολογώ ότι ποτέ δεν είχα μπει μέσα στη Γαλάτιστα, έχοντας διασχίσει τόσες φορές το δρόμο Θεσσαλονίκης-Πολυγύρου. Μια περασμένη ηλιόλουστη Κυριακή αποτέλεσε μια καλή ευκαιρία να γνωρίσω και να φωτογραφίσω την αμφιθεατρικά χτισμένη αυτή κωμόπολη των 3000 κατοίκων.

Κινήθηκα μέσω Θέρμης, Ν.Ραιδεστού και Βασιλικών. Αφού πέρασα κάποιες διαδοχικές ανηφορικές στροφές, βρέθηκα στην κοιλάδα του Ανθεμούντα με τις ατελείωτες σειρές ελαιόδεντρων. Δυο χιλιόμετρα πριν στρίψω για τη Γαλάτιστα, στο αριστερό μου χέρι, συνάντησα το κάτασπρο ξωκλήσι των Αγ.Αναργύρων, που αποτελεί ένα όμορφο μέρος για πικ-νικ, με τραπεζόπαγκο και αλσύλλιο. Σε ένα χιλιόμετρο παρακάτω άφηνα το δρόμο Θεσσαλονίκης-Πολυγύρου και άρχιζα την ανηφορική διαδρομή για την κωμόπολη, για την οποία οι παλιότερες γραπτές αναφορές εντοπίστηκαν στο 897μ.Χ., καθιστώντας την ένα από τα παλιότερα χωριά της Χαλκιδικής, με παρουσία αρχαιολογικών ευρημάτων, τόσο μέσα στο χωριό, όσο και στον κάμπο της. Πάρκαρα και ξεκίνησα το ανηφορικό περπάτημα στο αρκετά πυκνό δίκτυο καλντεριμιών. 

Στο παραδοσιακό κελάρι Λειβαδιώτη θα βρείτε
ντόπια προϊόντα και θα δείτε το εσωτερικό
ενός ντόπιου αρχοντικού.

Καλντερίμια που αποτελούνταν από μεγάλες γυαλιστερές πέτρες στο παρελθόν, στοιχείο που διασώζεται σήμερα δυστυχώς σε λίγα δρομάκια και ευτυχώς στο μεγαλύτερο τμήμα της κεντρικής πλατείας. Στον οικισμό διασώζονται αρκετά σπίτια με παραδοσιακή μακεδονίτικη αρχιτεκτονική, κυρίως στο κέντρο του. Πρόκειται για σπίτια δίπατα -και λίγα τρίπατα- με σαχνισιά (σκεπαστές προεξοχές των ορόφων), σπίτια διαμπερή με εσωτερικό μπαλκόνι και προσανατολισμό προς τον κάμπο. Όσα κατοικούνται, εντυπωσιάζουν όντας φρεσκοβαμμένα, με πέτρα, ξύλινα παράθυρα και μπαλκόνια. Δυστυχώς κάποια δεν κατοικούνται και καταρρέουν αβοήθητα, όπως τα αρχοντικά Γούσιου και Χατζόγλου. Ευτυχώς σε πολύ καλή κατάσταση βρίσκεται το πέτρινο σχολείο της δεκαετίας του 20.

Ποτέ δεν θα… διψάσετε στη Γαλάτιστα,
με τις τόσες παλιές βρύσες που διαθέτει!

Χάρη στο βουνό της, τον Ομβριανό με τις πηγές του (από την πίσω πλευρά του βρίσκονται τα Πετροκέρασα), η Γαλάτιστα διαθέτει επτά βρύσες, μεταξύ των οποίων κάποιες ιστορικές, όπως η βρύση του Αγίου Γεωργίου (1914), η σέρβικη βρύση (του 1916, μπαίνοντας από τη δυτική είσοδο) και η βρύση του Παπαμανώλη (απέναντι από το παραδοσιακό κελάρι Λειβαδιώτη). Η κεντρική πετρόκτιστη πλατεία Χατζούδη είναι μια πραγματικά ζεστή γωνιά της Γαλάτιστας, με την εκκλησία του Αγ.Δημητρίου (1813), το ηρώο με τον κήπο του, το φινετσάτο πρώην Δημαρχείο (των τελών του 40-αρχών του 50), μια ταβέρνα και όμορφα διώροφα παραδοσιακά σπίτια. Στη Γαλάτιστα και στα περίχωρα αυτής εύκολα κανείς μπορεί να χάσει τον… λογαριασμό των εκκλησιών και εξωκλησιών: Άγιος Δημήτριος, Αγία Παρασκευή (1815), Άγιος Νικόλαος (περίπου 1800), Παναγία, Άγιος Πρόδρομος, το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής (1869, στον κάμπο), τα ξωκλήσια του Προφήτη Ηλία, της Αγίας Τριάδας, της Αγίας Κυριακής και της Αγίας Βαρβάρας.  

Το γνωστότερο αξιοθέατο του οικισμού είναι ο Πύργος, που διαθέτει ενετικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, χτισμένος από κουρασάνι, σχετικά πρόσφατα συντηρημένος. Δίπλα του υπάρχει η εκκλησία της Αγ.Παρασκευής και μύλος που ανακαινίστηκε πριν κάποια χρόνια. 

Διάθεση για… ανηφορικό περπάτημα να έχετε
και ο οικισμός θα σας αποζημιώσει τα μέγιστα.

Παραδοσιακό κελάρι, παραδοσιακά γλυκά, παραδοσιακός οργανοποιός
Εάν θέλετε να δείτε πως ήταν το εσωτερικό των αρχοντικών της Γαλάτιστας, τότε  πρέπει να περάσετε την πόρτα του παραδοσιακού κελαριού Λειβαδιώτη (τηλ. 6946.468.618). Το κελάρι στεγάζεται σε διώροφο ιδιόκτητο κτίσμα του 19ου αιώνα, πολύ κοντά στην αστυνομία, το οποίο ανακαινίστηκε πλήρως με έξοδα της οικογένειας. Στον πάνω όροφο στεγάζονταν το σπίτι και κάτω λειτουργούσε αλευρόμυλος, ενώ από κάτω από το κτίσμα περνά μέχρι σήμερα πηγή. Ο επισκέπτης που θα περιηγηθεί στο κομψό κτίσμα από πέτρα και ξύλο, θα βρει τσίπουρο, ούζο και κρασί της αποσταγματοποιϊας και ποτοποιϊας «Ανθεμούς», η οποία είναι επισκέψιμη για γκρουπ κατόπιν τηλεφωνικού ραντεβού (τηλ. 23710.31381), του Γιώργου Λειβαδιώτη και της συζύγου του Μαγδαληνής Χαλκιά. Στη Γαλάτιστα λειτουργεί και το παραδοσιακό εργαστήρι γλυκών και ζυμαρικών «Ανθεμούντας» (τηλ. 23710.31665) της Αθανασίας Ντάγκα. Εδώ θα βρείτε γλυκά κουταλιού, λικέρ, διάφορους τραχανάδες και χυλοπίτες κ.ά.

Θαρρείς και… κουβεντιάζουν τα δυο αρχοντικά,
το ένα στημένο απέναντι από το άλλο.

Διαδρομές εκτός χωριού 
Υπάρχει η δυνατότητα για αρκετές περιπατητικές διαδρομές, άλλες επίπεδες και άλλες ανηφορικές. Μια βατή διαδρομή μπορεί να κάνει κάποιος στη βορειοανατολική πλευρά του χωριού, στη θέση Πηγαδάκι, όπου υπάρχουν πεζούλες, ξύλινο περίπτερο, πουρνάρια και πεύκα. Για πιο ορειβατικούς τύπους μου πρότειναν το μονοπάτι που ξεκινά από το χωριό (κοντά από την εκκλησία του Αγ.Γεωργίου) και ανηφορίζει  διασχίζοντας εκτάσεις με πουρνάρια, φτάνοντας στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία με την πανοραμική θέα προς την κοιλάδα του Ανθεμούντα, τον Όλυμπο και τη Θεσσαλονίκη. 

Άπλα, ηρεμία και τη δυνατότητα για περιπλανήσεις
και περπάτημα προσφέρει ο οικισμός.

Διαμονή και εστίαση
Δυστυχώς στη Γαλάτιστα δεν λειτουργεί ούτε ξενώνας, ούτε ενοικιαζόμενα δωμάτια. 
Σε ότι αφορά στο φαγητό φάγαμε νοστιμότατα και φτηνά. Τα συνηθέστερα πιάτα είναι μοσχαροκεφαλή, γίδα στη γάστρα και μοσχάρι με μελιτζάνα. Είναι ενδεικτικό πως η Γαλάτιστα προμηθεύει σε τακτική βάση τον γειτονικό Άγιο Πρόδρομο με μια  σημαντική ποσότητα κρεατικών. Ταβέρνες: Έλενα (τηλ. 23710.31870), Πελαγία (τηλ. 23710.31553)  κ.ά., με καθημερινή λειτουργία.  

Απομεινάρια του χθες, συναντάς
σε κάθε σου βήμα στη Γαλάτιστα.

Έθιμα
Την ημέρα των Θεοφανείων, στις 6 Ιανουαρίου, αναβιώνει το έθιμο της Καμήλας, με ιστορικές αναφορές. Την επόμενη μέρα αναβιώνει το έθιμο της νύφης και του γαμπρού, με όλους τους ρόλους να αναλαμβάνουν άντρες και τελική κατάληξη ένα τρικούβερτο γλέντι..   

Εάν ενδιαφέρεστε για έναν μη-τουριστικό προορισμό, όπου θα συναντήσετε φιλόξενους κατοίκους, μη-τουριστικές τιμές στις ταβέρνες και αξιόλογα αξιοθέατα, σε απόσταση μόλις 40 λεπτών από τη Θεσσαλονίκη, τότε ο επόμενος προορισμός σας μπορεί κάλλιστα να είναι η Γαλάτιστα. 
   

Το σήμα-κατατεθέν της Γαλάτιστας,
ο περίφημος Πύργος της

Info 
Αστυνομικό Τμήμα Γαλάτιστας τηλ. 23710.31400

Ο Πύργος είναι επισκέψιμος κατόπιν τηλεφωνικού ραντεβού (τηλ. Τοπικής Κοινότητας Γαλάτιστας 23713.51700, 51704). 

Του Δάνου Δανιηλίδη

danospress@gmail.com